maandag 7 maart 2011

De drie pijlers van de Stad van Ontdekkingen

Wat zijn de pijlers van de stad waarop we Leiden tot ontwikkeling brengen? Hoe laden we de slogan 'Leiden, Stad van Ontdekkingen?'  Daar is nog geen eensluidend idee over merk ik, maar we zitten er dicht tegenaan.

Ik hoor aan de ene kant vaak de pijlers 'Kennis en Cultuurhistorie'. Mensen die willen benadrukken dat we ook actuele cultuur hebben, hebben het over 'Kennis en Cultuur'. Da's toch een significant verschil.

Ik zou willen pleiten voor drie pijlers: Kennis, Cultuur, Historie. Daarmee doen we recht aan elk afzonderlijke unique selling point, en aan verleden én heden én toekomst. Het is veel duidelijker wat je bedoelt, en het bekt ook goed, zo'n drie-eenheid. Twee pijlers zijn wankel. Three's a company. Met Kennis, Cultuur, Historie kan ik wel aankomen op een feestje. Of beter: bij een investeerder.

De drie pijlers 
Kennis verwijst naar onderwijs en wetenschap. Naar universiteit, hogeschool, biosciencepark en andere innovatieve bedrijven. Naar de studenten, de docenten en onderzoekers. Naar de een na hoogst opgeleide bevolking van Nederland.

Cultuur verwijst naar de negende cultuurstad van Nederland. De oudste schouwburg. Derde museumstad. Het een na grootste Cultuurkwartier van Nederland. Een bevolking met een bijzonder hoge graad van cultuurparticipatie.

Historie verwijst naar de historische binnenstad, de een na grootste van Nederland. Naar de vele monumenten en tien kilometer grachten. Naar de vestingwallen. De rijke verhalen uit het verleden. En naar die vele, vele mensen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de stad.

Het vliegwiel
Kennis en innovatie, cultuur en historie/fysieke omgeving vormen samen de pijlers onder het vliegwiel dat de creatieve stad heet. Een levendige stad met mooie parken en pleinen, geweldige vernieuwende architectuur én prachtige monumenten en een rijk cultureel aanbod trekt talent dat er wil wonen, werken en studeren. Bedrijven en andere organisaties vestigen zich graag in steden met een creatieve bevolking. Organisaties zetten zich in voor een mooie stad en een rijk cultureel aanbod. Waardoor de stad nog aantrekkelijker wordt voor talent om hier te wonen, werken en studeren. Et cetera. Hoe succesvoller de stad, hoe meer de stad 'the vibe' heeft, hoe meer bedrijven, organisaties en bezoekers er komen, hoe meer de bewoners en lokaal ondersteunende economie daarvan mee profiteren. Het vliegwiel.

De strategie
Met die visie, met de drie-eenheid Kennis, Cultuur, Historie is de strategie vervolgens vrij eenvoudig te bepalen. De centrale gedachte onder die strategie is: bouw (internationaal) concurrentievoordeel op door je te concentreren op deze drie gebieden.

1. Investeer in de (bio) science sector en de communicatiesector als de twee pijlers onder de creatieve kenniseconomie. Biosciencepark, Huis van de Communicatie De Meelfabriek, congreslocaties et cetera.

2. Investeer in cultuur: bouw een beperkt aantal festivals uit tot festivals met internationale allure, vergroot en versterk het aanbod (bioscoop, theaters, musea etc.), ontwikkel het Cultuurkwartier (een na grootste Cultuurkwartier van Nederland), voeg kunst toe aan de openbare ruimte. Juist in deze tijd waarin andere steden minderen op budgetten voor cultuur kunnen we over een jaar of vijf een geweldig concurrentievoordeel hebben opgebouwd.

3. Investeer in de fysieke kwaliteit van de stad op realiseerbare punten waar we echt het verschil kunnen maken. Dit zijn de vijf high potentials waar je je op zou moeten concentreren:
  • Historische binnenstad (vraag Unescostatus aan voor universiteitsgebouwen Academiewijk, autoluw, meer groen, betere pleinen, beter staat monumenten);
  • Singelpark (langste park van Nederland);
  • De Meelfabriek en haven (Peter Zumthor);
  • Stationsgebied (mooiste van Nederland);
  • Het eerdergenoemde Cultuurkwartier (een na grootste van Nederland).
Er zijn meer ruimtelijke ontwikkelingen, maar dit zijn de vijf waarvoor mensen in de toekomst naar je stad zullen komen.

4. Zorg dat je basisvoorzieningen op z'n minst op orde zijn. Bijvoorbeeld een beter op de hoog opgeleide, rijke, creatieve, jonge bevolking afgestemd aanbod van winkels en horeca. Een schone, hele, veilige, goed toegankelijke stad.
5. Stop met Calimerodenken en draag Leiden Stad van Ontdekkingen, stad van Kennis, Cultuur, Historie vervolgens meer en slimmer en met meer enthousiasme uit dan andere steden.

Concurreren
Essentieel: het gaat er dus niet om dát we dat gaan doen, maar dat we het beter gaan doen dan de rest.  Dat moet de onderliggende laag zijn. We moeten willen winnen op Kennis, Cultuur en Historie, en we kúnnen winnen. Met name over dat willen winnen maak ik me nog wat zorgen: het besef dat we het niet beter moeten willen doen dan gisteren, maar dat we het beter moeten willen doen dan de rest. Het is goed dat we langzaamaan tot steeds meer zelfbewustzijn komen, maar we zouden nog verder kunnen groeien in een gedeelde passie, enthousiasme, vuur. Als die gedeelde passie er is, komt de benodigde samenwerking tussen alle publieke en private partijen makkelijker van de grond.

Geloof
Denk John F. Kennedy. Hij zei: 'We zetten de eerste mens op de maan.' Bijna iedereen verklaarde hem voor gek. Maar hij bleef zijn boodschap hardnekkig verkondigen, en werkte stoïcijns met een groep mensen die er wél in geloofden aan de verwezenlijking van de droom. Toen Neil Armstrong zijn small step zette, was het opeens het succes van de hele natie, maar dat maakt niet uit.

Mijn Kennedy-boodschap zou zijn: 'Over tien jaar staat Leiden in de top drie van meest populaire steden van Nederland.'

2 opmerkingen:

Gerard van Hoorn zei

Beste Jeroen,

We zijn te bescheiden hier in Leiden en te somber. Dat geldt eigenlijk voor heel Nederland. Met één uitzondering Amsterdam. Toen ik het vandaag met een collega had over het mogelijk verplaatsen van een functie van het ROC gebouw naar een andere plek in het gebouw vond ik het een nadeel dat je niet meer naar de binnenstad van Leiden kon kijken. Zijn reactie was dat je dan wel richting Amsterdam zou kijken. Amsterdammers menen dat echt. Een beetje van die trots of arrogantie zou ons Leienaars niet misstaan.
Overigens kan het plaatsen van de Pieterswijk op de Unescolijst een verlammende uitwerking hebben op nieuwe initiatieven hier.

Jeroen Maters zei

Ha Gerard, het idee van prof. Ton van Raan is niet om de hele wijk op de Unesco-lijst te plaatsen, maar alleen de universiteitsgebouwen geconcentreerd rond het Rapenburg. De oudste universiteit van Nederland en één van de bakermatten van de wetenschap in de wereld.