Lessen uit Barcelona I: més que un eslògan

'Mes que un club' is de slogan van mijn favoriete voetbalclub FC Barcelona. Meer dan een club. Als je de achtergrond van die slogan kent, weet je wat we moeten doen om onze Leidse slogan 'Stad van Ontdekkingen' tot leven te brengen. Dit.

FC Barcelona staat meer dan alles symbool voor de identiteit van Catalonië. De clubvoorzitter die in 1973 aantrad, de eerste nadat Franco was overleden en de democratie terugkeerde in Catalonië, noemde Barca zo: mes que un club. En iedereen wist waarover hij het had. Stadion Camp Nou was de enige plaats waar mensen zich veilig genoeg voelden om Catalaans te spreken, te zingen, met Catalaanse vlaggen te zwaaien. Honderdduizend mensen pak je niet zomaar op.

In die jaren van overheersing groeide de club uit als baken van verzet. En nog steeds is FC Barcelona het symbool van het diepgewortelde gevoel van Catalaanse identiteit, en de bij velen een diepgewortelde antipathie tegen Spanje. Mes que een club is een slogan die je aan geen enkele Catalaan hoeft uit te leggen, het is een gevoel dat elke Catalaan tot in de diepste vezels van zijn lichaam herkent. Generatie op generatie vertellen vaders hun zonen (en dochters) het verhaal van Barca en waarom het meer is dan een club. Dat verhaal lijkt nu meer levend dan ooit tevoren.

Slogans werken alleen op deze manier: als ze voortkomen uit een diep geworteld gezamenlijk gevoel van het volk. Als het hart van elke inwoner daar meteen sneller van gaat kloppen. Niet uit het brein van een bestuurder of de creatieve pen van diens tekstschrijver. Daarom werkt 'Er gaat niets boven Groningen' minder dan 'I Amsterdam'. Amsterdammers voelen zich éérst Amsterdammer, en dán Nederlander. Idem dito voor 'Fryslan Boppe'.

'Stad van ontdekkingen', de Leidse slogan, hangt er een beetje tussenin. Elk negenjarig kind in Barcelona weet waar 'mes que un club' voor staat. Maar mijn negenjarige dochter heeft geen enkel idee waar 'Stad van Ontdekkingen' voor staat. Ik moet eerlijk bekennen dat ik zelf ook niet zo een twee drie de vijf belangrijkste ontdekkingen feilloos uit mijn hoofd weet.

'Stad van Ontdekkingen', bedacht door de Leidse hoogleraar Ton van Raan, heeft potentie. Maar dan zullen we vanaf nu op elke basisschool in Leiden les moeten gaan geven in wie onze belangrijkste ontdekkers waren en wat zij ontdekten. Zal er een Ontdekpaviljoen moeten komen waar kinderen zélf ontdekker kunnen spelen en waar de ontdeklust van jongsaf wordt opgewekt. Zal er een Science Route moeten komen waar we de belangrijkste Leidse ontdekkingen aan de wereld presenteren. Zal 'Stad van Ontdekkingen' in élke Leidse uiting moeten terugkomen. Zullen we snel weer eens een Nobelprijs moeten winnen. Zullen de onderzoekers van de universiteit, van Dutch Space, van de biosciencebedrijven en andere innovatieve bedrijven vaker dan de Wetenschapsdag hun deuren moeten openen om te vertellen waarmee ze bezig zijn. Etcetera. En zullen we geduld moeten hebben: pas na generaties zal de slogan 'Stad van Ontdekkingen' méér dan een slogan zijn, maar een diep geworteld gevoel van Leidse identiteit.