Nieuwe directeur, nieuwe Lakenhal

De verwachtingen waren hooggespannen toen bekend werd dat Edwin Jacobs naar Leiden zou komen om daar directeur van Stedelijk Museum De Lakenhal te worden. Hij had immers internationaal naam gemaakt met de ontwikkeling van het museum Jan Cunen in Oss. De tentoonstelling over Jan Wolkers die nu in het museum loopt, zou zijn eerste proeve van bekwaamheid worden in Leiden. Dit weekeinde ben ik er geweest.

Ik moet zeggen: het was een heel bijzondere ervaring. De laatste keer dat ik in de Lakenhal geweest, nog onder de vorige directeur, vond ik het ronduit saai. Maar de manier waarop het werk van Wolkers is verweven in het museum getuigt van een beloftevolle vernieuwende visie. Er lopen meerdere lijnen door elkaar, dat maakt het spannend. Het werk van Wolkers hangt tussen de oude meesters die hij als klein jongetje zo bewonderde. Teksten op de muren uit boeken van Wolkers refereren aan die oude schilderijen. Zodat je die schilderijen ook ineens in een heel nieuw daglicht ziet. Zo laat Wolkers als het ware de Lakenhal en haar oude collectie weer stralen.

Lijn 2: de compleetheid van de mens en kunstenaar Wolkers is zó voelbaar. Boeken, gedichten, tekeningen, schilderijen, televisie, beelden: alles wat Wolkers uniek maakt komt terug, in precies de juiste verhoudingen. Bijvoorbeeld een mooi paviljoen waar je boeken in verschillende drukken kunt zien in een vitrine, en boeken ook kunt inzien (zie foto).

En lijn 3: hoe hoger je komt, hoe actueler het werk wordt. Met in de mooiste zalen van het museum zijn laatste werk. Tot en met het laatste doek dat hij in 2006 maakte. Op het laatste bord in de bovenste zaal staat een passage uit het boek van de Leidse biograaf Onno Blom, waarin hij op zijn sterfbed zegt: 'Zo is het genoeg.' Dat las ik temidden van dat laatste werk, in die prachtige zaal, met zo'n mooi licht. Ik kreeg er een brok van in mijn keel. De tentoonstelling over Wolkers in de Lakenhal leest als een goed boek.

Voor de ontwikkeling van het creatieve aanbod in de stad Leiden gaf me dit een aantal inzichten. Eén: zorg dat je tijdig de leidinggevende vervangt als hij of zij 'het' niet meer in zich heeft. Twee: het maakt echt uit wie je aan het roer zet. En drie: haal het beste talent van buiten Leiden naar de stad om zo impulsen te geven die het niveau van Leiden overstijgen. Dit zijn de mensen die zich niet laten afremmen, maar die Leiden nieuwe ambities geven en deze kunnen waarmaken. Dit is wat de stad nodig heeft.